Πόλη της Κρήτης, στον ισθμό της Σπιναλόγκας. Ήταν γνωστή για το άγαλμα της Βριτόμαρτης που είχε φτιάξει ο Δαίδαλος. Μια επιγραφή, που βρέθηκε εκεί και υπάρχει σήμερα στο Λούβρο του Παρισιού, μας δίνει το κείμενο συνθήκης των κατοίκων της πόλης με άλλες πόλεις της Κρήτης. Από την ίδια επιγραφή πληροφορούμαστε ότι υπήρχε εκεί ναός του Ασκληπιού.Μόνο κατά ένα γράμμα διαφέρει το σημερινό της όνομα από το αυτό της αρχαιότητας. Η Ολούς του Ομήρου και του Παυσανία, είναι η σημερινή Ελούντα, διάσημη σ' όλο τον κόσμο ως υψηλών προδιαγραφών τουριστικός προορισμός.Και η αρχαία Ολούς όμως ήταν διάσημη ανά τον κόσμο τότε, για ένα λόγο διαφορετικό. Στην περιοχή της εξορύσσεται η ακονόπετρα (μια πέτρα που τη χρησιμοποιούν για το ακόνισμα λεπίδων, μαχαιριών κ.λ.π.) από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια, γεγονός που της χαρίζει διασημότητα, και γι' αυτόν ακριβώς το λόγο την μνημονεύει ο Όμηρος στην 
Ιλιάδα. Παρ' ότι δεν γνωρίζουμε το Μινωικό της όνομα, πιστεύεται ότι η Ελούντα υπήρχε και πριν είναι γνωστή με το όνομα Ολούς, που τη συναντάμε από τη μεταμινωική εποχή και μετέπειτα, μέχρι τα Ρωμαϊκά χρόνια.Οι Γάλλοι αρχαιολόγοι που έχουν ερευνήσει τα ερείπιά της, θεωρούν και το υποστηρίζουν ομόφωνα ότι αυτή η πόλη ακμάζει και στα Μινωικά χρόνια, ενώ αξιολογούν ως «μεγάλης σημασίας» τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκομίζουν και βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου.
Εκτός από την ακονόπετρα, η Ολούς είναι γνωστή και για την παραγωγή και το εμπόριο της πορφύρας, γεγονός που την κάνει για τους δυο αυτούς λόγους σημαντικό εμπορικό και βιομηχανικό λιμάνι σε όλες τις εποχές που μνημονεύεται από τους σημαντικότερους αρχαίους συγγραφείς.
Ιλιάδα. Παρ' ότι δεν γνωρίζουμε το Μινωικό της όνομα, πιστεύεται ότι η Ελούντα υπήρχε και πριν είναι γνωστή με το όνομα Ολούς, που τη συναντάμε από τη μεταμινωική εποχή και μετέπειτα, μέχρι τα Ρωμαϊκά χρόνια.Οι Γάλλοι αρχαιολόγοι που έχουν ερευνήσει τα ερείπιά της, θεωρούν και το υποστηρίζουν ομόφωνα ότι αυτή η πόλη ακμάζει και στα Μινωικά χρόνια, ενώ αξιολογούν ως «μεγάλης σημασίας» τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκομίζουν και βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου.Εκτός από την ακονόπετρα, η Ολούς είναι γνωστή και για την παραγωγή και το εμπόριο της πορφύρας, γεγονός που την κάνει για τους δυο αυτούς λόγους σημαντικό εμπορικό και βιομηχανικό λιμάνι σε όλες τις εποχές που μνημονεύεται από τους σημαντικότερους αρχαίους συγγραφείς.
Η θέση της αρχαίας πόλης βρίσκεται στη σημερινή θέση Πόρος, στον ισθμό που συνέδεε το νησί Κολοκύθα με τη στεριά της Ελούντας, πριν ο Γαλλικός στρατός ανοίξει τη διώρυγα το 1897.Η αρχαία Ολούς είναι βυθισμένη σ' εκείνο το σημείο και τα ερείπιά της φαίνονται σήμερα στον αβαθή βυθό της θάλασσας.Ο Αγγλος Περιηγητής T.S.Spratt αναφέρει ότι η Ολούς καταβυθίστηκε επειδή βυθίζεται σιγά-σιγά ολόκληρο το ανατολικό κομμάτι της Κρήτης. Ωστόσο δεν είναι ακριβώς αλήθεια. Όσο κι αν παρατηρείται μια βύθιση στην Ανατολική Κρήτη, η καταβύθιση της αρχαίας Ελούντας οφείλεται σε ένα τοπικό φαινόμενο. Μια απότομη καθίζηση σώριασε την πόλη σε ερείπια και την έστειλε στο βυθό. Καμιά περιγραφή ή άλλη μαρτυρία δεν σώζεται για το πώς ακριβώς καταστράφηκε η πόλη. Μόνο εικασίες υπάρχουν. Ωστόσο, τα ερείπιά της στο βυθό, τα ευρήματα των αρχαιολόγων, τα κτίρια, τα νομίσματα και οι επιγραφές που έχουν σωθεί είναι αδιάψευστες μαρτυρίες για τον πολιτισμό αυτής της πόλης την εποχή που βρέθηκε στην ακμή της. Οταν καταστράφηκε, υπολογίζεται ότι αριθμούσε περί τους 30.000 κατοίκους..
Μοναδικό από κάθε άποψη είναι και το πολίτευμα αυτής της πόλης-κράτος, που μοιάζει να πρωτοπορεί με ένα τρόπο που εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα. Η Ολούς είχε ένα πολίτευμα που λεγόταν «Ευνομία» και ήταν ένας τύπος Δημοκρατίας, στην οποία οι άρχοντες λεγόταν «Κόσμιοι» και κρατούσαν στα χέρια τους την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία. Το
σώμα των Κοσμίων το εξέλεγε κάθε χρόνο ένα εκλογικό σώμα που είχε το όνομα «Κοσμίοντες». Το σώμα των Κοσμίων εκλεγόταν για να κυβερνήσει ένα χρόνο και ήταν το συλλογικό όργανο της Πολιτείας, που ο αρχηγός της είχε το όνομα «Πρωτόκοσμος», σαν να λέμε σήμερα, Πρόεδρος της Δημοκρατίας ή Πρωθυπουργός..
Η Ολούς ως πόλη-κράτος με αυτονομία, κόβει δικά της νομίσματα, από τα οποία έχουν βρεθεί πολλά στις ανασκαφές. Σε άλλα από αυτά παριστάνεται η Βριτόμαρτυς Αρτεμις και ο Ζεύς, Αετός ή Δελφίνι. Σε άλλα υπάρχει ένα αστέρι με οκτώ ακτίνες και αναγράφεται η λέξη «ΟΛΟΥΝΤΙΟΝ». Έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον έντεκα διαφορετικοί τύποι νομισμάτων από την πόλη της Ολούντας. Ένα Βενετσιάνικο έγγραφο αναφέρει μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια γι' αυτή την πόλη. Η Ολούς ήταν μια από τις πόλεις της Κρήτης στις οποίες επιτρεπόταν να εγκατασταθούν ξένοι...(Έλληνες από άλλα μέρη της Ελλάδας).
Μοναδικό από κάθε άποψη είναι και το πολίτευμα αυτής της πόλης-κράτος, που μοιάζει να πρωτοπορεί με ένα τρόπο που εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα. Η Ολούς είχε ένα πολίτευμα που λεγόταν «Ευνομία» και ήταν ένας τύπος Δημοκρατίας, στην οποία οι άρχοντες λεγόταν «Κόσμιοι» και κρατούσαν στα χέρια τους την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία. Το
σώμα των Κοσμίων το εξέλεγε κάθε χρόνο ένα εκλογικό σώμα που είχε το όνομα «Κοσμίοντες». Το σώμα των Κοσμίων εκλεγόταν για να κυβερνήσει ένα χρόνο και ήταν το συλλογικό όργανο της Πολιτείας, που ο αρχηγός της είχε το όνομα «Πρωτόκοσμος», σαν να λέμε σήμερα, Πρόεδρος της Δημοκρατίας ή Πρωθυπουργός..Η Ολούς ως πόλη-κράτος με αυτονομία, κόβει δικά της νομίσματα, από τα οποία έχουν βρεθεί πολλά στις ανασκαφές. Σε άλλα από αυτά παριστάνεται η Βριτόμαρτυς Αρτεμις και ο Ζεύς, Αετός ή Δελφίνι. Σε άλλα υπάρχει ένα αστέρι με οκτώ ακτίνες και αναγράφεται η λέξη «ΟΛΟΥΝΤΙΟΝ». Έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον έντεκα διαφορετικοί τύποι νομισμάτων από την πόλη της Ολούντας. Ένα Βενετσιάνικο έγγραφο αναφέρει μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια γι' αυτή την πόλη. Η Ολούς ήταν μια από τις πόλεις της Κρήτης στις οποίες επιτρεπόταν να εγκατασταθούν ξένοι...(Έλληνες από άλλα μέρη της Ελλάδας).
Στην Ολούντα λατρεύεται ο Ταλλαίος Δίας, ο Άρης και κυρίως η Βριτόμαρτυς Αρτεμης, που προς τιμήν της τελούνται τα Βριτομάρτεια, και είναι θρησκευτικές γιορτές, γνωστές σε ολόκληρη την Κρήτη. Η Βριτόμαρτυς είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο η Ολούς ήταν διάσημη στην αρχαιότητα. Όπως αναφέρει ο 
Παυσανίας, στην Ολούντα υπήρχε στην εποχή του (δηλαδή τον 1ο μ. Χ αιώνα) ένα ξόανο της θεάς, που ήταν έργο του Δαίδαλου. Ο ίδιος ο Παυσανίας αναφέρει ακόμη ότι υπήρχαν τέσσερα τέτοια έργα του Δαίδαλου όλα κι όλα. Ένα άγαλμα του Ηρακλή στη Θήβα, ένα άγαλμα του Τροφώνιου στη Λειβαδιά, η Βριτόμαρτυς στην Ολούντα και η Αθηνά στην Κνωσό.Η Ολούς είχε καλή οχύρωση, χτισμένη στο μυχό ενός κλειστού κόλπου, με ένα οχυρωμένο νησί, τη Σπιναλόγκα, να προστατεύει το στόμιό του. Πάνω στα αρχαία τείχη της Σπιναλόγκας έκτισαν οι Ενετοί τις δικές τους οχυρώσεις την περίοδο 1579-1586.
Παυσανίας, στην Ολούντα υπήρχε στην εποχή του (δηλαδή τον 1ο μ. Χ αιώνα) ένα ξόανο της θεάς, που ήταν έργο του Δαίδαλου. Ο ίδιος ο Παυσανίας αναφέρει ακόμη ότι υπήρχαν τέσσερα τέτοια έργα του Δαίδαλου όλα κι όλα. Ένα άγαλμα του Ηρακλή στη Θήβα, ένα άγαλμα του Τροφώνιου στη Λειβαδιά, η Βριτόμαρτυς στην Ολούντα και η Αθηνά στην Κνωσό.Η Ολούς είχε καλή οχύρωση, χτισμένη στο μυχό ενός κλειστού κόλπου, με ένα οχυρωμένο νησί, τη Σπιναλόγκα, να προστατεύει το στόμιό του. Πάνω στα αρχαία τείχη της Σπιναλόγκας έκτισαν οι Ενετοί τις δικές τους οχυρώσεις την περίοδο 1579-1586. Άρτεμις βριτόμαρτις
Οι αρχαίοι συγγραφείς Σολίνος και Ησύχιος το ερμηνεύουν εκ του Βριτύ = γλυκύ και του μάρτις = παρθένος. Βριτόμαρτις σημαίνει δηλαδή Ηδεία Παρθένος. Σύμφωνα με την επικρατέστερη παράδοση η Βριτόμαρτις ήταν κόρη του Δία και της Κάρμης θυγατέρας του Ευβούλου, αν και ορισμένοι, συνταυτίζοντάς την με την Αρτέμιδα, πίστευαν ότι ήταν θυγατέρα της Λητούς. «Βριτόμαρτιν τήν προσαγορευομένην Δίκτυνναν μυθολογούσι γενέσθαι μεν εν Καινοί της Κρήτης εκ Διός και Κάρμης της Ευβούλου του γεννηθέντος εκ Δήμητρος. Ταύτην ευρέτιν γενομένην δικτύων εις κυνηγίαν προσαγορευθήναι Δίκτυνναν. Καί τάς μέν διατριβάς ποιήσασθαι μετά της Αρτέμιδος, αφ' ής αιτίας ενίους δοκείν την αυτήν είναι Δίκτυνναν τε καί Άρτεμιν» (Διοδ. Σικ. 5.76).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου