Άρειος Πάγος

Πετρώδης λόφος, δυτικά της Ακροπόλεως των Αθηνών. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημόσια και θρησκευτική ζωή της πόλης. Η ονομασία του προήλθε από τον Άρη, που δικάστηκε σ αυτό το βράχο (πάγον) την εποχή του Κέκροπα, για το φόνο του Αλιρροθίου, γιου του Ποσειδώνα, που είχε βιάσει την κόρη τού Άρη νύμφη Αλκίππη, την ώρα που μετέφερε νερό από μια πηγή πλάι στον Ιλισσό. Ο Άρης είχε τότε αθωωθεί. Άλλη εκδοχή είναι πως ο λόφος είχε στρατηγική σημασία για την άμυνα των Αθηνών, και τον αφιέρωσαν στον Άρη οι Αμαζόνες, όταν κατέλαβαν το βράχο για να πολεμήσουν εναντίον του Θησέα και των Αθηναίων. Στους Περσικούς πολέμους, οι Αθηναίοι που ήταν στην Ακρόπολη εβάλλοντο από τους Πέρσες που βρίσκονταν στον Άρειο Πάγο. Οι Αθηναίοι είχαν θάψει τον Οιδίποδα στον Άρειο Πάγο, για να εξασφαλίσουν την τοποθεσία από επίθεση των Θηβαίων συμπατριωτών του, και αργότερα τον μετέφεραν στον αμυντικά σπουδαιότερο Ίππιο Κολωνό. Στο λόφο συνεδρίαζε η Βουλή που ιδρύθηκε μετά την κατάλυση της βασιλείας και που αντιπροσώπευε την παλιά ολιγαρχία. Ο Δράκων αφαίρεσε τη διοικητική και μέρος της δικαστικής εξουσίας από το σώμα αυτό, δημιουργώντας τους Εφέτες και τη Βουλή των 400. Από τότε ο Άρειος Πάγος έγινε φύλακας και υπερασπιστής των νόμων, ασκώντας έλεγχο στις διάφορες αρχές για τη σωστή εφαρμογή τους. Οι Αρεοπαγίτες εκλέγονταν από τους πολίτες. Την εποχή του Σόλωνα, η εξουσία του ενισχύθηκε και απέκτησε δικαστικές αρμοδιότητες. Δίκαζε τις περιπτώσεις φόνου, εμπρησμού και κατάλυσης του πολιτεύματος (δήμου καταλύσεως). Τιμωρούσε τους ανέργους και ερευνούσε πού πορίζεται κάθε πολίτης τα προς το ζην. Ως δικαστικό σώμα, τον θεωρούσαν ιερό και απαραβίαστο. Στους Περσικούς πολέμους, ανέλαβε ολόκληρη τη διοικητική και δικαστική εξουσία. Το 462 π.Χ., όμως, κατά πρόταση του ρήτορα Εφιάλτη, οι επί πλέον εξουσίες αφαιρέθηκαν από τον Άρειο Πάγο και περιήλθαν στην Ηλιαία, στη Βουλή και στην Εκκλησία του Δήμου. Την εποχή του Περικλή περιορίστηκαν και τα δικαστικά καθήκοντα του Αρείου Πάγου στις δίκες για τραύμα και φόνο εκ προμελέτης, θανατηφόρο φαρμακεία και εμπρησμό, ενώ από τα διοικητικά κράτησε μόνο την εποπτεία των ιερών και της λατρείας. Τα μέλη του προέρχονταν από όσους χρημάτισαν μεταξύ των 9 αρχόντων, που, αφού υποβάλλονταν σε κάποια τυπική δοκιμασία, γίνονταν ισόβια μέλη του Αρείου Πάγου. Στις φονικές υποθέσεις, ο Άρειος Πάγος συνεδρίαζε στην ύπαιθρο, για να μη βρίσκεται ο εναγής φονεύς κάτω από την ίδια στέγη με τους δικαστές. Στις άλλες περιπτώσεις, συνεδρίαζε στην βασίλειον στοάν. Ο κατήγορος καθόταν στον λίθον αναιδείας (πέτρα της αδιαλλαξίας) και ο κατηγορούμενος στον λίθον ύβρεως (πέτρα του εγκλήματος). Οι διάδικοι ορκίζονταν και έφερναν αποδείξεις και επιχειρήματα, και εξετάζονταν μάρτυρες. Οι διάδικοι δευτερολογούσαν, και ο κατηγορούμενος μπορούσε να δηλώσει πως θα έφευγε από την Αττική, οπότε η δίκη τέλειωνε αμέσως. Όσοι αθωώνονταν, θυσίαζαν στις Σεμνές Θεές. Επί ισοψηφίας, επικρατούσε η ψήφος της Αθηνάς, δηλαδή αθωωνόταν ο κατηγορούμενος. Εκτός από την εποπτεία των ιερών, ο Άρειος Πάγος είχε ως διοικητικό έργο την προστασία των ιερών ελαιών και τη διεξαγωγή ανακρίσεων σε σπουδαίες περιπτώσεις, για την αποστολή των συμπερασμάτων στην Εκκλησία του Δήμου. Επί Δημητρίου Φαληρέως, ο Άρειος Πάγος έγινε παντοδύναμος και οι Ρωμαίοι τον ενίσχυσαν εσκεμμένα, με αποτέλεσμα να αχρηστευθεί η Εκκλησία του Δήμου. Την ίδια εποχή, η δικαστική εξουσία του Αρείου Πάγου περιέλαβε και την κιβδηλεία, νοθεία, κακή χρήση μέτρων και σταθμών, αδικήματα ηθών, εισαγωγή καινών δαιμονίων κ.λπ. Γι αυτό ο Απόστολος Παύλος ήρθε στον Άρειο Πάγο να αναπτύξει τη διδασκαλία του, που είχε χαρακτηριστεί από πολλούς επικίνδυνη για ολόκληρη την πόλη.