Σαλαμίνα

Νησί του Σαρωνικού κόλπου. Αναφέρεται από τους χρόνους του Ομήρου, γιατί στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει πως η Σαλαμίνα είχε πάρει μέρος στον Τρωικό πόλεμο με δώδεκα πλοία και με αρχηγό τον Αίαντα τον Τελαμώνιο. Κατά την παράδοση, η ονομασία του νησιού οφείλεται στη Σαλαμίνα, κόρη του Ασωπού, που είχε σκοτώσει τον Όφιν που βασίλευε στο νησί και έγινε εκείνη κύριός του. Το νησί ονομαζόταν επίσης Πιτυούσα ή Κυχρεία, από τον αρχαίο βασιλιά της Κυχρέα, ή Σκιράς, ή Κόλουρις ή Κούλουρις. Κατά τη βασιλεία του Κυχρέα εγκαταστάθηκαν στη Σαλαμίνα άποικοι από την Αίγινα με αρχηγό τους τον Τελαμώνα, γιο του Αιακού, που είχε φυγά από την Αίγινα μετά τον ακούσιο φόνο του αδελφού του Φώκου. Λίγο καιρό μετά τη δωρική κατοχή της Μεγαρίδος (1050 π.Χ.), τα Μέγαρα κατέλαβαν τη Σαλαμίνα και εγκατέστησαν εκεί Μεγαρείς άποικους (κληρούχους) στα καλύτερα μέρη. Τα Μέγαρα και η Αθήνα έκαναν μακροχρόνιους πολέμους για τη Σαλαμίνα, ώσπου οι Αθηναίοι, επί Σόλωνος, ανακατέλαβαν το νησί. Η Σπάρτη, που ανέλαβε τη διαιτησία, απένειμε το νησί στους Αθηναίους, και τότε τα καλύτερα κομμάτια γης δόθηκαν στους Αθηναίους κληρούχους, κι αυτοί έχτισαν μια νέα πρωτεύουσα στην ανατολική πλευρά, στο Καματερό, απέναντι από την Αττική, κρατώντας τους ιθαγενείς Σαλαμινίους σε υποδεέστερη κοινωνική θέση. Με τον αγώνα των Αθηναίων προς τους Μεγαρείς για τη Σαλαμίνα συνδέεται η σχετική ελεγεία του Σόλωνα που έχει διασωθεί. Η σπουδαιότητα της Σαλαμίνας αυξήθηκε με την αθηναϊκή εμπορική επέκταση, επειδή βρισκόταν κοντά στον Πειραιά και πρόσφερε ένα δεύτερο αγκυροβολείο. Ένας Αθηναίος άρχοντας διοριζόταν κάθε χρόνο για να εποπτεύει το νησί. Αυτός ήταν και ο επώνυμος άρχων, που έπαιρνε για μισθό μια δραχμή την ημέρα. Το Σεπτέμβριο του 480, ο Ελληνικός στόλος, αφού είχε αποσυρθεί από το Αρτεμίσιο στάθμευσε έξω από τα στενά του Καματερού, ενώ ο κατά πολύ μεγαλύτερος Περσικός στόλος βρισκόταν στο Φάληρο, Α του Πειραιά. Οι Πέρσες έστειλαν μια μοίρα να κλείσει τον δυτικό στενό πορθμό, αποβίβασαν στρατό τη νύχτα στην Ψυτάλεια, ένα νησί στον ανατολικό πορθμό και προχώρησαν τα ξημερώματα προς τον ανατολικό πορθμό. Οι Έλληνες αποσύρθηκαν στη διώρυγα, πήραν θέση ναυμαχίας, προσπάθησαν να τραβήξουν τον Περσικό στόλο προς τα νότια του πορθμού (έξω από το Καματερό) και άρχισαν να εμβολίζουν τα περσικά πλοία, που δεν μπόρεσαν να κάνουν ελιγμούς μέσα στο στενό και με τις ενισχύσεις που τα πίεζαν από πίσω. Η ελληνική νίκη υπήρξε αποφασιστική στη θάλασσα, γιατί ο περσικός στόλος δεν προσπάθησε ποτέ να ανατρέψει το αποτέλεσμα της Σαλαμίνας. Η Σαλαμίνα είναι λοιπόν κυρίως γνωστή απ' αυτή τη ναυμαχία, καθώς και ως γενέτειρα του τραγικού ποιητή Ευριπίδου. Η αθηναϊκή κυριαρχία στο νησί κράτησε έως τους μακεδονικούς χρόνους. Το 318 ο Κάσσανδρος τοποθέτησε εκεί φρουρά. Όπως αναφέρει ο Παυσανίας, οι Σαλαμίνιοι τάχθηκαν με το μέρος των Μακεδόνων, και οι Αθηναίοι ορκίστηκαν να θεωρούν πάντα τους Σαλαμίνιους ένοχους προδοσίας. Το 232 π.Χ., ο Άρατος απέδωσε τη Σαλαμίνα στους Αθηναίους, που έδιωξαν τους κατοίκους της και εγκατάστησαν εκεί κληρούχους. Δεν υπάρχουν λεπτομέρειες για τη μεταγενέστερη ιστορία της νήσου, και όταν ο Παυσανίας επισκέφθηκε τη Σαλαμίνα, η πόλη ήταν ερειπωμένη.