Ιερό Απόλλωνα Υλάτη (Λεμεσός - Κύπρος)

Το Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη είναι γνωστό στις ιστορικές πηγές που αναφέρονται στην Κύπρο σαν ένα από τα σημαντικότερα Ιερά της νήσου. Ο Στράβων αναφέρει μάλιστα ένα ακρωτήρι μετά το Κούριον* στα δυτικά από το οποίο έριχναν αυτούς οι οποίοι άγγιζαν τον Ιερό βωμό του Απόλλωνα. Πλήθος επιγραφικών μαρτυριών που αποκαλύφθηκαν στον ίδιο τον χώρο και την πόλη επιβεβαίωσαν τις ιστορικές πηγές.
Το Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη βρίσκεται περίπου 2,5 χμ δυτικά από το χώρο της αρχαίας πόλης του Κουρίου, κατά μήκος του παλαιού δρόμου Λεμεσού-Πάφου. Ήταν ένα από τα κυριότερα θρησκευτικά κέντρα της αρχαίας Κύπρου, και εκεί λατρευόταν ο Απόλλωνας με την ιδιότητα του θεού των δασών (Υλάτης).

Η λατρεία του Απόλλωνα στο χώρο αυτό άρχισε ήδη από τον

8ο αιώνα π.χ. Ο χώρος υπέστη πολλές επεκτάσεις και μετατροπές σε διαφορετικές περιόδους.
Το ιερό περικλείεται από περίβολο και η είσοδος κατά την αρχαιότητα γινόταν είτε από την Πύλη του Κουρίου είτε από την Πύλη της Πάφου. Οι επισκέπτες ακολουθούσαν την Ιερά Οδό, με κατεύθυνση από Νότο προς Βορρά, και οδηγούνταν

στο ναό του Απόλλωνα. Ο ναός έχει δύο φάσεις: η αρχαιότερη χρονολογείται στα τέλη της κλασικής ή στις αρχές της ελληνιστικής περιόδου και η δεύτερη φάση στον 1ο αι. μ.χ. Τότε ο ναός ανοικοδομείται με διαφορετική μορφή. Τμήμα της φάσης αυτής έχει αναστηλωθεί. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ναού του Απόλλωνα Υλάτη είναι τα σφηνοειδή του κιονόκρανα.

Η καταστροφή του ναού τοποθετείται στα τέλη του 4ου αι. μ.χ.
Στα αρχαϊκά χρόνια το ιερό ήταν υπαίθριο, με περίβολο και βωμό.

Ο χώρος του αρχαϊκού ιερού άλλαξε εν μέρει κατά τη ρωμαϊκή περίοδο.

Εκεί βρέθηκαν τα κατάλοιπα ενός κυκλικού μνημείου με λιθόστρωτο δάπεδο, το οποίο ενδέχεται να χρησιμοποιείτο για πομπές ή χορούς γύρω από κήπο ιερών δέντρων.Στο νοτιοανατολικό τμήμα του ιερού βρίσκεται η παλαίστρα: μια κεντρική αυλή που περιβάλλεται από κιονοστοιχίες, η οποία αποτελούσε το χώρο όπου γυμνάζονταν οι αθλητές. Στο χώρο του ιερού υπάρχουν επίσης ρωμαϊκά λουτρά. Τόσο τα λουτρά όσο και η παλαίστρα βρίσκονται έξω από το κυρίως ιερό.

* Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Κύπρου και, σύμφωνα με τα γραφόμενα του Ηροδότου, ιδρύθηκε από Αχαιούς που ήρθαν από το Άργος της Πελοποννήσου. Τα αρχαιολογικά ευρήματα από το γειτονικό λόφο της Παμπούλας τοποθετούν την έλευση των Αχαιών στο χώρο μέσα στο 13ο και κατά το 12ο αι. π.Χ.Τα αρχαιότερα κατάλοιπα κατοίκησης στην ευρύτερη περιοχή του Κουρίου χρονολογούνται από τη νεολιθική περίοδο (4500-3900 π.Χ.). Πάνω στον ίδιο το λόφο του Κουρίου υπάρχουν κατάλοιπα που χρονολογούνται από το τέλος της κλασικής περιόδου, περισσότερο της ελληνιστικής (325-50 π.Χ.) και κυρίως της ρωμαϊκής (50-330 μ.Χ.) και παλαιοχριστιανικής εποχής (330-τέλη 7ου μ.Χ.).